“Iedereen die in Nederland verblijft heeft wettelijk recht op gezondheidszorg, maar in de praktijk gaat dat vaak niet goed”, aan het woord is Janine Wildschut, hoofd medische programma’s van Dokters van de Wereld Nederland.
Dokters van de Wereld richt zich met name op de groep migranten die uit het systeem zijn gevallen: asielzoekers en arbeidsmigranten uit de hele wereld die ongedocumenteerd zijn geraakt en daardoor onverzekerd en soms ook werkeloos en dan vaak ook dakloos zijn.
Deze mensen verdwijnen meestal uit het zicht, trekken naar de grote steden en wonen daar ongeregistreerd. Ze proberen werk te vinden, maar dat zal dan alleen zwart kunnen.
Angst
“Als zij zorg nodig hebben zitten ze ermee dat ze onverzekerd zijn en zijn ze bang om die zorg te vragen, liever blijven ze onder de radar”, zegt Wildschut. “Wij proberen die mensen op verschillende manieren te bereiken. Zo hebben we onder andere in Den Haag en Amsterdam een zorgbus die rondrijdt tussen locaties waar deze ‘ongedocumenteerden’ vaak komen”.
In deze bus spreken vrijwilligers, allen BIG-geregistreerde artsen of verpleegkundigen, met de migranten die zorg nodig hebben, en verwijzen hen zo nodig door naar een arts in de buurt.
De laatste jaren wordt het echter het steeds lastiger een arts te vinden die daarvoor tijd kan vrijmaken. “Als je een middag moet bellen om een huisarts te vinden, die een receptje wil uitschrijven of een wond verzorgen, dan is het sneller om dat direct in de bus te doen” zegt Wildschut.
Dilemma
Het dilemma is echter dat je dan naast de reguliere, publiek gefinancierde zorg, een parallel systeem gaat opzetten, dat drijft op donaties en vrijwilligers. “Moet Nederland dat willen?”, vraagt Wildschut zich af.
De zorg behoefte is breder dan de huisartsen zorg. Dokters van de wereld heeft programma’s voor mondzorg, psychosociale zorg, seksuele en reproductieve gezondheidzorg en andere publieke gezondheidszorg. Ongedocumenteerden hebben recht op deze zorg, maar krijgen die vaak niet.
“Als je geen BSN-nummer hebt en niet bent ingeschreven op een woonadres, krijg je ook geen oproep voor een bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker of een covid vaccinatie”, legt Wildschut uit.
Kost dat dan geld?
Dokters van de Wereld helpt mensen in kwetsbare omstandigheden in de hele wereld toegang te krijgen tot medische zorg. In Nederland via de zorgbus, de Mondzorg Karavaan en zorgcafés.
“Soms worden wij door gemeenten benaderd of wij dit bij hen ook willen doen. Een enkele gemeente draagt dan financieel bij, maar we krijgen ook wel eens te horen: ‘kost dat dan geld?’”
Politiek gevoelig
Het is moeilijk aan te geven om hoeveel mensen het gaat in Nederland. Sommigen schatten dat het alleen al in Amsterdam om 53.000 ongedocumenteerden gaat. Gemeenten zijn vaak terughoudend om de problemen van deze mensen te agenderen. Het ligt in veel gemeenten politiek gevoelig.
Gespecialiseerde, publiek gefinancierde praktijken in de grote steden zouden enorm helpen om de gezondheid van de meest kwetsbare migranten te verbeteren, maar Janine Wildschut ziet dat dus niet snel gebeuren.
“Jammer, want goede zorg voorkomt niet alleen onnodig leed, maar bespaart uiteindelijk ook maatschappelijke kosten”, concludeert Wildschut. “Een verwaarloosde aandoening of een slecht gebit leidt vaak tot veel ernstiger complicaties”.
Symposium zorg en welzijn voor arbeidsmigranten
Janine Wildschut zal in een van de 12 workshops tijdens het landelijk symposium ‘Zorg en welzijn voor arbeidsmigranten’ in gesprek gaan over de problemen van de meest kwetsbare arbeidsmigranten, de oplossingen en de dilemma’s die die met zich meebrengen.
